Als vervolg op ons FESTIVAL organiseren we op 19 maart een TBI Klimaattrein netwerk CAFÉ. Tijdens het CAFÉ staat kruisbestuiving tussen bouwpioniers centraal. Elkaar inspireren, inhoudelijk verder helpen én bij uitstek een gelegenheid om je netwerk te verrijken!

Daarbij hebben we in maart ook iets te vieren. De TBI klimaattrein bestaat dan namelijk 1 jaar en sinds dien is er heel veel gebeurd. Tegelijk is er ook nog voldoende werk aan de winkel!! Parijs is nog ver en alleen samen komen we verder.

Meer weten en benieuwd hoe je jezelf kunt aanmelden?

De WasteBasedBricks komt eraan! Er zijn inmiddels al heel wat imposante, mooie gebouwen gerealiseerd met deze fraaie ‘herbruik-bakstenen’ van StoneCycling. Dus: fijn dat het team van StoneCycling nu óók met ons meereist! Wie volgt?

StoneCycling heeft een heldere missie: het bevorderen van het (her)gebruik van mooie, planeetvriendelijke bouwmaterialen. Sinds 2010 is StoneCycling er bloedfanatiek mee bezig. Dat levert hele mooie innovaties op, zoals de productlijn WasteBasedBricks®. Prachtige bakstenen, gemaakt van minimaal 60% gerecycled bouwafval, beschikbaar in een imposante reeks aan kleuren en texturen. Stenen en Strips (de WasteBasedSlips®) kunnen ook voor projecten op maat worden gemaakt.

Bouwafval wordt bouwmateriaal

In de TBI Klimaattrein zijn we blij met de innovatiedrang van StoneCycling! Ward: ‘De planeet aarde raakt langzamerhand door haar grondstoffen heen. Tegelijkertijd is puin van bouw-, sloop- en industriële processen één van de grootste afvalstromen ter wereld; in Europa goed voor ongeveer 35% van al het geproduceerde afval. In landen als de Verenigde Staten en China ligt het percentage nog hoger. Daarnaast is de bouwsector verantwoordelijk voor een bijna 40% van alle CO₂-uitstoot in Europa. Met WasteBasedBricks pakken we dus heel veel klimaatproblemen tegelijk aan.’

Groot project met JP van Eesteren

Hoeveel precies? Met name op gebied van CO₂-reductie was dat nog niet helemaal zeker. De TBI Klimaattrein sponsort daarom een Life Cycle Analysis, waarmee de exacte CO₂-waarden kan worden berekend. Ondertussen worden de WasteBasedBricks® al op allerlei plekken ingezet, onder andere door JP van Eesteren. Samen met StoneCycling plaatste JP maar liefst 15.000 m² ‘afvalstenen’ in drie enorme gebouwen op het project 5TRACKS. Ward: ‘Deze steenstrips moesten superduurzaam zijn, maar ook heel aantrekkelijk in uitstraling.’

Op naar de biobased-tegel!

Met de WasteBasedBricks konden we die vragen prima beantwoorden. De combinatie met WasteBasedSlips® zorgt er bovendien voor, dat werkvoorbereiders en inkopers veel mínder materiaal hoeven te bestellen.’ Er wordt nu door StonceCycling gewerkt aan volgende innovaties, onder andere de losmaakbaarheid van de WasteBasedBricks® en het op de markt brengen van een ‘groeitegel’: de BioBasedTile®. Dat is een tegel die groeit zoals koraal en die dus niet hoeft te worden gebakken. De BioBasedTile® is daarmee een mooi staaltje van biomimicry: het kopiëren van de natuur. De technologie is afkomstig van het Amerikaanse Biomason, met wie StoneCycling samenwerkt.

De burgercoöperatie LochemEnergie is al sinds september ‘22 bezig met de bouw en ontwikkeling van een nieuwe generatie Biomeiler. Warmte uit houtsnippers en slootwater! En: met hele goede compost als restproduct. De TBI Klimaattrein doet graag mee.

De Biomeiler is één van de projecten van LochemEnergie. Maar liefst 1350 leden en een flink bestuur steken samen met heel veel sponsoren en vrijwilligers, de gemeente Lochem en de buurtschappen uit de omgeving veel positieve energie in de verduurzaming van de Gemeente Lochem. Die vorm van zelfredzaamheid werkt uitstekend! De activiteiten van de stichting variëren van het aanbieden van energiecoaches en het laten aanleggen van warmtepompen en zonnepanelen tot en met het vervangen van aardgas door waterstofgas in 15 monumentale panden. Opmerkelijk! Met dat laatste heeft LochemEnergie namelijk óók al een primeur, maar daarover misschien later meer, in de Klimaattrein-community….!

Afgelegen woningen en gebouwen

Het Biomeiler project van LochemEnergie biedt met name hele goede perspectieven voor het verduurzamen van woningen in buitengebieden. Harry Katgert legt uit: ‘Het elektriciteitsnetwerk is nu al overbezet en er is bij de netwerkbeheerders te weinig capaciteit om woningen in de infrastructuur naar afgelegen woningen uit te breiden. De Biomeiler is een off-grid oplossing: daarmee kun je ook de meer afgelegen woningen met flinke tuinen of landbouwgrond van natuurlijke warmte voorzien. Die afgelegen woningen hebben daar vaak ook de ruimte voor, in de tuin of op het land bij het huis.’

Grote composthoop

De Biomeiler is in 1960 bedacht door Jean Pain, een klimaatactivist ‘avant la lettre’. Hij voorzag tóen al dat het rapport van de Club van Rome tot radicale verandering zou moeten leiden in onze levensstijl en omgang met de natuur. Zijn ideeën bracht hij op zijn eigen landgoed in de Franse Var in de praktijk door zo autarkisch mogelijk te leven – in goede harmonie met de natuur.

Een Biomeiler is eigenlijk een grote composthoop. Bacteriën breken de in de bak gestorte houtsnippers en andere vormen van (geschikte, lokale) biomassa af tot zeer vruchtbare compost. Bij dat composteringsproces komt veel warmte vrij. Die warmte wordt in de Biomeiler gebruikt om slangen met water te verwarmen, die je vervolgens prima kunt gebruiken in je huis. Na twee jaar is het composteerproces voltooid en hou je supervruchtbare compost over, die héél goed is voor de bodem en dus voor nieuwe planten en bomen (verbetering Biodiversiteit). Cirkel rond!

Afmetingen en opbrengst

Harry: ‘Onze Biomeiler is 6 meter in doorsnee en 3 meter hoog (inhoud 100 m3) en werkt op ongeveer 5 à 6 vrachtwagens vol met houtsnippers, aangevuld met natuurlijk slootwater en eventueel wat paardenmest. De CO2-besparingen die gevraagd worden door de TBI Klimaattrein zitten ’m natuurlijk in het vervangen van aardgas door warmte uit biomassa, door het níet verbranden maar langzaam composteren van die biomassa (gen CO2-uitstoot) en door de (dus) blijvende opslag van CO2 ín die biomassa (retentie).

De warmte-opbrengst van een 6 meter Biomeiler is vergelijkbaar met ongeveer 7000m³ gas. Omdat woningen en gebouwen in de zomer natuurlijk veel minder warmte nodig hebben, komt de netto effectieve opbrengst uit op een equivalent van ongeveer 3500 m³ aardgas in 2 jaar tijd. Na twee jaar moet de Biomeiler opnieuw worden gevuld met houtsnippers en water – en kan de prachtige, dikke compost zó de tuin of de akker in. Een grotere Biomeiler maken kan ook, tot ongeveer 8 meter doorsnee. Daarna treedt de wet van de afnemende meeropbrengst in werking: groter levert dan verhoudingsgewijs niet méér warmte op.

Plug&Play slag

LochemEnergie zet nu alle zeilen bij om de bouw van de Biomeilerte vereenvoudigen, zodat het bouwen, inregelen, het opvangen van warmte en het verwisselen van de biomassa veel beter en handiger kan worden georganiseerd dan met de tot nu toe gebruikelijke ‘zelfbouw-meilers’. Zo wordt de Biomeiler voor meer mensen in de buitengebieden hopelijk een hele werkbare stap op weg naar verdere verduurzaming en CO₂-reductie.

Pilot-project en vervolgstappen

Dit jaar wordt de eerste Pulg&Play Biomeiler gerealiseerd, als testobject. Dat gebeurt in samenwerking met allerlei partners, zoals Natuurmonumenten, Gemeente Lochem en een aantal lokale bedrijven. De prestaties worden zorgvuldig gemeten en geanalyseerd door LochemEnergie. Als de test goed uitpakt, onderzoekt Natuurmonumenten of een biomeiler ook in andere door haar beheerde gebieden gerealiseerd kan worden. Ook andere volgers zijn dan natuurlijk van harte welkom.

Veel kennis beschikbaar!

LochemEnergie is gelukkig totaal niet éénkennig en deelt zijn kennis over waterstof en Biomeilers graag met andere collectieven, bouwpioniers en bouwers in den lande! Wie mee wil doen aan het project of de Biomeiler wil zien zodra deze is geplaatst kan zich melden bij Harry. Het ontwerp van de professionele Biomeiler-uit-Lochem wordt terzijnertijd ter beschikking gesteld aan iedereen die het wil hebben. Bij LochemEnergie is trouwens ook heel veel nuttige kennis te verkrijgen over het managen van duurzaamheidsprojecten op buurtniveau – hoe organiseer en doe je dat in jouw buurt om omgeving. Kom maar door met je vragen!

Hazenberg kan dankzij de TBI Klimaattrein de overproductie van Brabantse boeren opkopen en inzetten voor het isoleren van daken. Een perspectiefrijke casus!

Miscanthus, hennep, lisdodde, zonnekroon en sorghum: allemaal gewassen die op Brabantse akkers worden verbouwd. Met hun sterke vezels dragen ze bij aan de verduurzaming van de bouw. Daarnaast bieden ze nieuwe kansen voor de boeren. Door mee te gaan met de TBI Klimaattrein kan Hazenberg garant staan voor de overproductie van biobased materialen van de boeren in de gemeente Maashorst. De overproductie wordt verwerkt in de projecten van Hazenberg op weg naar 100% toepassing van biobased isolatiemateriaal in 2027. Van Land naar Pand verwacht dat de biobased alternatieven vanaf 2024 mogelijk zelfs al goedkoper zullen zijn dan de traditionele producten. Wie volgt?

Perspectief

Van Land naar Pand geeft niet alleen de bouw, maar ook Brabantse boeren een nieuw perspectief: niet stoppen maar over een andere boeg verantwoord verder. Lokaal produceren zorgt bovendien voor een beperking van transportbewegingen: soms kunnen de geoogste materialen zelfs al meteen binnen de eigen gemeente meteen worden toegepast!

Circa 900 daken

Met de boeren in de regio heeft Van land naar Pand inmiddels overeenkomsten gesloten voor 160 ha grond, die nu dus beschikbaar is voor het verbouwen van biobased materiaal. De hoeveelheid biobased isolatiemateriaal die daarvan kan worden geoogst staat gelijk aan het isoleren van 900 daken van woningen. Door te switchen naar het verbouwen van biobased producten reduceren de boeren zelf ook CO₂ in hun eigen bedrijfsvoering, maar die reductie is tot nu toe niet berekend.

CO₂-reductie

Wat levert dit tonnenkanon op voor het klimaat? Rekenvoorbeeld. Bij Nico de Bont en Hazenberg samen werd van 2019 t/m halverwege 2022 ongeveer 5.000 m3 glas- en steenwol gebruikt, lees: 1.400 m³ per jaar. Glaswol stoot 29,4 kg CO₂ per m³ uit, steenwol 52.9 kg en biobased 23.5 kg (hierbij is de CO₂ opslag van biobased producten niet meegenomen). Uitgaande van die 1.400 m³ per jaar (50% glaswol en 50% steenwol vermindert de uitstoot van 57.610 kg CO₂ per jaar bij glas- en steenwol naar 32.900 kg CO₂ bij ‘Brabants biobased’. Ofwel een besparing van 24.710 kg CO₂ per jaar…!

En meer!

Naast de CO₂ besparing heeft biobased isolatiemateriaal ook een MKI score die minstens de helft is van de MKI score van glas- of steenwol. Dus ook op andere vlakken beter voor het milieu.

Gegevens van CO₂ uitstoot per materiaal komen uit de GPR-tool. In deze tool wordt CO₂ opslag van producten echter nog niet meegenomen, waardoor de CO₂ impact in werkelijkheid nog hoger is.

Missie?

De Van Land naar Pand missie is geslaagd als ál het biobased isolatiemateriaal dat van het land komt, kan worden toegepast in de bouw. En dan niet alleen in Brabant, natuurlijk: Van Land naar Pand deelt vanuit het eigen Field Lab graag ervaringen en inzichten om deze manier van gezonde (land)bouw verder te brengen. Neem contact op en breng het Van Land naar Pand initiatief verder in jouw regio!

Samen met BlueBlocks doet Bas Wijman van J.P. van Eesteren dit jaar een test met SeaWood Materials van BlueBlocks. Seawood is een nieuw biobased plaatmateriaal, dat wordt gemaakt van zeewier en groene reststromen. Samen met J.P. van Eesteren brengt de Klimaattrein de certificering van het materiaal een stap verder, zodat we het nieuwe ‘zeehout’ (hopelijk) snel kunnen toevoegen aan de Greenlist van TBI.

Bouwen met zeewier?

Yes we can! Medereiziger BlueBlocks heeft een procedé ontwikkeld om plaatmateriaal te maken van zeewier en groene reststromen waarbij geen lijmen, harsen of andere chemische bindmiddelen meer nodig zijn. De naam van het nieuwe materiaal is SeaWood, oftewel: het nieuwe hout uit de zee. Seawood is een 100% biobased plaatmateriaal met een volumegewicht dat 35% lager ligt dan gipsplaat, maar wel vergelijkbare mechanische eigenschappen heeft. Het SeaWood plaatmateriaal is inmiddels al op verschillende eigenschappen getest door TNO. Het levert een bijdrage aan een gezonder binnenklimaat én aan het terugdringen van de CO₂-emissies in de bouw.

Met SeaWood Materials

draagt BlueBlocks op allerlei manieren bij aan het behalen van de klimaatdoelen van Parijs. In zeewier wordt veel CO₂ opgeslagen: 120 kg CO₂ per 1000 kg nat zeewier. De toepassing van groen restafval levert door biogene opslag van CO₂ een besparing op van 2 ton CO₂ per ton restafval. CO₂ intensieve, niet recyclebare materialen (zoals chemische bindmiddelen) worden in SeaWood vervangen door duurzame alternatieven. De productie van SeaWood vindt plaats bij lage temperatuur en druk. Ook dat scheelt in de CO₂-uitstoot ten opzichte van bijvoorbeeld gipsplaat of MDF. Ook op het gebied van transport wordt CO₂-reductie bereikt, onder meer door het lokaal ‘sourcen’ van de benodigde grondstoffen (zeewier en groen restafval) en het lagere gewicht van de platen.

Bas Wijman van J.P. van Eesteren

is kartrekker van de Greenlist van TBI. Op deze lijst staan vijf productgroepen die elk beoordeeld worden op vier thema’s: gezonde verwerking, impact op het klimaat, toxiciteit, levensduur en herbruikbaarheid. Deze ‘Greenlist’ voor een duurzaam assortiment maakt medewerkers, partners en klanten meer bewust van beschikbare duurzame alternatieven. Omdat het lang duurt om materialen voor de bouw gecertificeerd te krijgen doen J.P. van Eesteren en Blueblocks in Q4 van 2023 samen een test op de brandveiligheid van SeaWoods. Zo kunnen de nieuwe zeewierplaten hopelijk snel worden geïntroduceerd als gezond en CO₂-neutraal alternatief voor gipsplaat en MDF.

Meer weten?

Bezoek de website van Blue Blocks of lees meer over Greenlist op de website van TBI.

Het idee van Nieuw Groen is in feite supersimpel: als iedereen zijn of haar eigen CO₂-uitstoot nou eens opruimt, gaat het écht hard met de gang naar Parijs. Hoe pragmatisch! We zijn dus blij met Nieuw Groen aan boord van onze TBI Klimaattrein. Vooral omdat het initiatief zéér goed en wetenschappelijk onderbouwd is: je ziet direct wat je kunt doen en hoeveel CO₂ je daarmee opruimt. Nieuwe groen-initiatieven en samenwerkingen zijn welkom!

Welkom aan boord, Nieuw Groen! We zijn heel blij met deze sociale onderneming die iedereen helpt om op een eenvoudige manier het teveel aan CO₂ in de atmosfeer op te ruimen. Je kunt je eigen CO₂-voetafdruk hiervoor als uitgangspunt nemen, als particulier of bedrijf. Deze kun je snel en gemakkelijk berekenen met de tool op de website van Nieuw Groen. Vervolgens kun je zelf kiezen welk groen-initiatief in de buurt CO₂ voor jou gaat vastleggen. Opruimen maar!

Hoe werkt Nieuw Groen?

Op basis van de laatste wetenschappelijke inzichten berekent Nieuw Groen de hoeveelheid CO₂ die (over een periode van 20 jaar) wordt vastgelegd door zorgvuldig geselecteerde Nederlandse, groene initiatieven: voedselbossen, notenboomgaarden en agro-forestry initiatieven op biologische bedrijven. Een deel van de afgevangen CO₂ kun je kopen, als particulier of bedrijf, in de vorm van lokale, carbon removal credits. Daarvoor kun je je restuitstoot, of een deel ervan, als uitgangspunt nemen: dat wat je aan footprint overhoudt als je álles hebt gedaan wat je maar kunt bedenken om zelf CO₂ te bepreken. Nadat je hebt afgerekend, ontvang je een uniek certificaat met je (bedrijfs)naam, de hoeveelheid CO₂ die je hebt laten opruimen en welk initiatief dat voor jou gaat realiseren. Dat is win-win, want met jouw bijdrage kunnen de groene initiatieven van Nieuw Groen gezond verder groeien! En dus nóg meer CO₂ opruimen.

Verantwoord opruimen

Nee, Nieuw Groen levert geen vrijbrieven voor onbeperkt vliegen of Formule 1 racen… ‘Het opruimen van je CO₂ is alleen effectief als het hand in hand gaat met het zo veel mogelijk verminderen van je eigen uitstoot’, waarschuwt initiatiefneemster Heleen Klinkert Vadalkar. Van je aankoopbedrag gaat, na aftrek van btw, 80% naar het groene initiatief. Zo draag je direct bij aan de succesvolle start van een groene, klimaatvriendelijke ondernemer. Van de overige 20% bekostigt Nieuw Groen het onderhoud van het platform, de selectie van de groene initiatieven, het monitoren van de CO₂-vastlegging door de projecten, de financiële en administratieve afhandeling en communicatie. Eventuele winst wordt door Nieuw Groen ingezet voor het vergroten van haar maatschappelijke impact.

Attentie, medereizigers!

Nieuw Groen komt via de Klimaattrein graag in contact met medereizigers in de TBI Klimaattrein die zich bezighouden met biobased bouwen en groenvoorziening in de woonomgeving: nieuwe groene initiatieven in de bouwwereld dus. Dat is win-win, want omgekeerd brengt Nieuw Groen een uitgebreid en zeer interessant netwerk mee op het gebied van lokale, nature based carbon removal credits, agroforestry, landbouw en voedselproductie. Kom maar door!

Meer weten?

Bezoek de website van Nieuw Groen

Bij Synchroon geloven we in de noodzaak van circulaire ontwikkeling. We hebben maar één aarde en daar moeten we zuinig op zijn. Dus gaan we voor portefeuille brede reductie van CO₂ uitstoot ‘whole life carbon’, dus zowel uitstoot door gebouwgebonden energiegebruik als materialisering van het gebouw.

Onderzoek naar de mogelijkheden/reductiepaden om de CO₂ uitstoot in onze projecten significant te reduceren. Met inzicht in onze huidige uitstoot, overzicht maatregelen die tot reductie leiden en inzicht in wanneer we aan Paris proof voldoen en wat daar voor nodig is.

Jord is een corporate venture van Croonwolter&dros | TBI. De missie: een schonere aarde, door lokale, duurzame warmte voor grotere woon- en bouwprojecten mogelijk en betaalbaar te maken.

Altijd de slimste combinatie van natuurlijke warmtebronnen

Jord betekent ‘aarde’ in het Zweeds en in het Noors – en dat is ook één op één de missie: een schonere aarde voor iedereen. Jord levert one-stop-shopping oplossingen voor grotere nieuwbouw-, renovatie- en transformatieprojecten. Het team werkt met slimme combinaties van warmte-koudeopslag in de bodem, zonnepanelen, warmtewisseling (lucht) en andere lokale, natuurlijke bronnen. Directeur Edwin Norman: ‘We hebben maar één missie: de energietransitie versnellen voor een schonere aarde. Bij Jord leveren we optimale all-in oplossingen, inclusief installatie, service, onderhoud en exploitatie. Het bespaart ontwikkelaars en beleggers veel tijd – ze hoeven zelf niet meer eindeloos te rekenen en te tekenen – en de basisinvesteringen blijven laag.’

Configurator en CO2 reductie

De beste fossielvrije oplossingen voor fossielvrije warmte en koeling zijn bij Jord samengebracht in een configurator, waarmee verschillende oplossingen snel inzichtelijk kunnen worden gemaakt. De installaties van zusterorganisatie ModuleMakers zijn modulair en dus makkelijk te onderhouden, uit te breiden of te remonteren. In 2021 realiseerde Jord meer dan 700.000 kg CO₂ reductie.

Flexibiliteit en innovatie

Innovator Mark Derksen: ‘Bij Jord zijn we niet gericht op een specifieke leverancier of methodiek. Leveranciers van bijvoorbeeld stadswarmte, zoals Eneco of Vattenfall, hebben deze flexibiliteit niet in hun energieconcepten. Deze open benadering is broodnodig. In Nederland zijn veel gebieden waar het lastig is om met bepaalde bronnen te werken, zoals warmte- en koudeopslag. Dan bieden wij slim en duurzaam maatwerk uit andere bronnen, bijvoorbeeld warmte en kou uit de lucht. We leren steeds meer hoe het nóg beter en slimmer kan – en dat implementeren we dan.’

11.000m₂ steenstripsgevel met daarin 60% bouwafval. Van toiletpot tot glasstof. Zonder wegwerpverpakking.

Het plan 5TRACKS heeft een stevige duurzaamheidsambitie in zich. Onder meer door de inzet van WKO (warmte koude opslag), de compacte footprint en het daklandschap boven de parkeervoorziening. Groen is essentieel voor prettig wonen in de stad.

Het stimuleren van biodiversiteit vormt daarom één van de speerpunten in onze projecten. Het consortium streeft ook naar een WELL certificaat voor het kantorenprogramma, een standaard specifiek gericht op de gezondheid en het welzijn van medewerkers. Het plan kent daarnaast een grote toekomstbestendigheid en de benodigde flexibiliteit in het programma tot aan de realisatiefase.

Met de adviestool Verduurzaming Monumenten, die ontwikkeld is samen met Groene Grachten, kunnen de Nico de Bont collega’s energiescans uitvoeren voor hun opdrachtgevers.

Verduurzaming van monumenten is altijd maatwerk en daarom een hele opgave. Zo ook voor eigenaren van monumentale gebouwen, die soms door de bomen het bos niet meer zien. Om daar helderheid in te scheppen gebruiken ze bij Nico de Bont, net als de Monumentwachters, een adviestool, ontwikkeld door de Groene Grachten.

Met deze tool kan snel een energiescan worden gemaakt van monumenten, zodat eigenaren meteen inzicht krijgen in de mogelijkheden om te verduurzamen. Deze tool helpt Nico de Bont om kennis en ervaring te delen met een database over verduurzaming van erfgoed. Voor een duurzame toekomst van ons verleden!